การต่อสู้เพื่อที่ดิน

ภายหลังปี 2540 เกษตรกรในภาคใต้เริ่มเคลื่อนไหวเรียกร้องสิทธิในที่ทำกิน เมื่อเห็นความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงที่ดิน ซึ่งบริษัทเอกชนได้รับสิทธิสัมปทานที่ดินจากรัฐ เพื่อทำธุรกิจปลูกปาล์มน้ำมัน อันเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของภาคใต้ ขณะที่เกษตรกรรายเล็กแทบไม่มีที่ทำดินของตนเอง ซ้ำยังมีหลายคนที่ถูกไล่ที่เพื่อเปิดทางให้บริษัทเอกชนเข้ามาทำเกษตรกรรมแปลงใหญ่เชิงพาณิชย์

เมื่อเห็นปัญหาดังกล่าว ในปี 2551 เกษตรกรไร้ที่ทำกินในจังหวัดสุราษฎร์ธานีจึงรวมตัวกันจัดตั้งสหพันธ์เกษตรกรภาคใต้ (สกต.) เพื่อสร้างอำนาจต่อรองให้เกษตรกรรายเล็ก ในการเรียกร้องที่ดินเพื่อการเกษตรจากภาครัฐ 

พวกเขาจัดตั้งชุมชนขึ้นมา 5 แห่ง บนที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรของรัฐบาล หรือ “สปก.” ซึ่งให้สิทธิเกษตรกรในการเพาะปลูกบนที่ดินของรัฐจำนวนไม่เกิน 50 ไร่ต่อคน แต่ไม่ให้สิทธิครอบครองที่ดิน

พ่อแม่ของณัฐฐาพันธ์เข้าร่วมกลุ่ม สกต. และย้ายเข้ามาอยู่ในชุมชนสันติพัฒนา ซึ่งเป็นหนึ่งใน 5 ชุมชนที่จัดตั้งขึ้นในตอนนั้น  สมาชิกชุมชนตั้งกติการ่วมในการจัดการที่ดิน โดยแต่ละครัวเรือนได้รับสิทธิในการดูแลที่ดิน 11 ไร่ ที่ดิน 1 ไร่ใช้สำหรับอยู่อาศัยและเพาะปลูกพืชเพื่อบริโภคในครัวเรือน 10 ไร่ที่เหลือเป็นไร่นาแปลงรวม ผลิตผลที่ได้จากพื้นที่ในส่วนนี้ต้องแบ่งปันกับสมาชิกคนอื่นในชุมชน

อย่างไรก็ดี ภายหลังชุมชนเริ่มก่อร้างสร้างตัวได้ไม่นาน ชีวิตที่สงบสุขของชุมชนสันติพัฒนาต้องเจอกับความขัดแย้ง เมื่อบริษัทสหอุตสาหกรรมน้ำมันปาล์ม (United Palm Oil Industry PLC) เริ่มเข้ามาปลูกปาล์มน้ำมันในพื้นที่ใกล้เคียงกับชุมชน ทั้งยังมีการอ้างสิทธิบนที่ดินซ้อนทับกับพื้นที่ของชุมชน รวมแล้วกว่า 1,486 ไร่

ประสบการณ์ใหม่

ณัฐฐาพันธ์ ตามพ่อแม่เข้ามาอยู่ในชุมชนสันติพัฒนา เธอค่อยๆซึมซับแนวคิดการเรียกร้องสิทธิในที่ดินทำกินของ สกต. จนก้าวขึ้นมาเป็นแกนนำคนสำคัญของชุมชน

แรกเริ่มเดิมทีเธออาสาขับรถพาผู้สูงอายุจากแต่ละบ้าน มายังสถานที่จัดกิจกรรมของ สกต.  จนรุ่นพี่ในกลุ่มเริ่มเห็นแววของเธอ และชวนเธอเข้าอบรมงานเคลื่อนไหวของ สกต. รวมกับตัวแทนชุมชนคนรุ่นใหม่อีก 19 คน

ในขณะที่เธอเข้าร่วมการอบรม และช่วยรุ่นพี่ทำงานรณรงค์สิทธิในที่ดินทำกิน ทำให้เธอมีโอกาสเดินทางไปเยี่ยมเยือนชุมชนหลายแห่งในประเทศที่ต่อสู้ประเด็นเดียวกัน มันเป็นประสบการณ์ที่เติมเต็มและสร้างพลังให้กับเธออย่างมาก ยิ่งทำให้เธอผูกพันกับกลุ่มและทุ่มเทกับการทำงานเพื่อปกป้องที่ดินทำกินของเพื่อนๆและพี่น้อง

จากเด็กเกเรคนหนึ่ง เธอก้าวขึ้นมาก็ได้กลายมาเป็นนักต่อสู้เพื่อสิทธิคนสำคัญของชุมชนสันติพัฒนาและ สกต.

“เราโตมากับความจน ไม่มีโอกาสเรียนหนังสือสูงๆ พอได้มาทำงานกับ สกต. เลยเป็นประสบการณ์ที่เปิดโลกให้เรามาก เรายังมีโอกาสเรียนรู้เรื่องสิทธิ ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญของเราทุกคน  มันทำให้เราเห็นว่า เสียงของตัวเรามีค่า เช่นเดียวกับเสียงของทุกคนในชุมชน” ณัฐฐาพันธ์กล่าว

หลังจากนั้นไม่นาน ณัฐฐาพันธ์ก็ได้กลายมาเป็นนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิคนสำคัญของชุมชนสันติพัฒนาและ สกต.