ขนาดของผลกระทบนั้นยากจะระบุให้ชัดเจน ตอนแรก มีการรายงานว่าน้ำมันรั่วลงทะเลปริมาณ 400,000 ลิตร จากนั้น ตัวเลขได้เปลี่ยนแปลงหลายครั้ง จนกระทั่งลงเอยน้อยกว่าตัวเลขแรกเกือบสิบเท่า เรียกความสงสัยจากสาธารณะและนักสิ่งแวดล้อม ซึ่งตั้งคำถามว่าตัวเลขปริมาณน้ำมันนี้ไม่สอดคล้องกับสัดส่วนปริมาณสารเคมีขจัดน้ำมันที่ใช้

เหตุการณ์นี้เหมือนหนังม้วนเดิมที่ฉายภาพซ้ำในความทรงจำของละม่อมกับชาวประมงพื้นบ้าน คล้ายกับเหตุการณ์น้ำมันรั่วครั้งใหญ่เก้าปีก่อนที่ทำให้สังคมไทยหันมาสนใจเรื่องผลกระทบของอุตสาหกรรมปิโตรเคมีเป็นครั้งแรก

ตอนเกิดน้ำมันรั่วเมื่อปี 2556 นั้น สำนักงานจังหวัดระยองประกาศว่า กระบวนการจัดเก็บคราบน้ำมันนั้นสำเร็จเรียบร้อยสิบวันหลังเกิดเหตุ ในตอนแรก คุณภาพน้ำอยู่ในระดับปกติดี จนกระทั่งไม่กี่เดือนให้หลัง คลื่นหน้ามรสุมได้คายวัตถุเม็ดสีดำคล้ายลูกปัด “ทาร์บอล” มาเกยหาดและพบอีกหลายปีหลังจากนั้น

นั้นเป็นจุดเริ่มต้นที่ละม่อมกับชาวประมงคนอื่นๆ ตั้งข้อสังเกตว่าทะเลระยองกำลังป่วย พวกเขาเจอกระดองหมึกขนาดจิ๋วเกยอยู่บนหาดจำนวนมาก แสดงให้เห็นว่ามีบางอย่างที่ผิดธรรมชาติทำให้หมึกตายก่อนวัย บางครั้ง พวกเขาเจอปลาพิการ มีฝ้าขุ่นสีขาวในตา เป็นปลาตาบอด

ต่อมา ข้อสังเกตของชาวประมงได้รับการยืนยันจากนักวิทยาศาสตร์ เรณู เวชรัชต์พิมล นักชีววิทยาและอดีตอาจารย์มหาวิทยาลัยศิลปากร เธอร่วมกับชาวประมงและเครือข่ายสิ่งแวดล้อมศึกษาตัวอย่างสัตว์น้ำที่พบ

ผลตรวจเลือดปลาจากห้องแล็บพบว่ามีสารโพลีไซคลิก อะโรมาติก ไฮโดรคาร์บอน (PAH) ซึ่งเป็นสารประกอบน้ำมันดิบ สะสมอยู่ในเนื้อเยื่อของสัตว์น้ำ สารตัวนี้บางครั้งก่อให้เกิดการกลายพันธุ์ในระดับพันธุกรรม นอกจากนี้ยังเป็นสารก่อมะเร็งและโรคร้ายอื่นๆ

“การเก็บข้อมูลแบบนี้เป็นหลักฐานประจักษ์และได้รับการยอมรับทางวิทยาศาสตร์ เพราะสัตว์ทะเลเป็นตัวบ่งชี้ทางชีวภาพ” เรณู อธิบาย “สิ่งที่เราเป็นห่วงคือน้ำมันรั่วจะส่งผลกระทบกับสิ่งแวดล้อมกับสิ่งมีชีวิตรอบที่สำคัญต่อห่วงโซ่อาหารอย่างไรบ้าง”