โดยศาลปกครองสูงสุดได้กำหนดนัดพิจารณาคดีนี้เป็นครั้งแรก ซึ่งพริมสินี สินทรธรรมธัช ในฐานะตัวแทนเครือข่ายที่เป็นผู้ฟ้องคดี รวมถึงบริษัทและหน่วยงานรัฐซึ่งเป็นผู้ที่ถูกฟ้องคดี ได้ยื่นคำแถลงต่อศาลเป็นหนังสือและแถลงด้วยวาจา พร้อมกับรับฟังการแถลงความเห็นของตุลาการผู้ให้ความเห็นในคดี ซึ่งตามหลักการพิจารณคดีความเห็นของตุลาการดังกล่าวยังไม่ใช่คำพิพากษาแต่อย่างไร โดยเมื่อเสร็จสิ้นกระบวนการในครั้งแล้ว ศาลปกครองสูงสุดจะนัดฟังคำพิพากษาต่อไปที่ศาลปกครองจังหวัดพิษณุโลก

การฟ้องคดีในครั้งนี้สืบเนื่องมาจากบริเวณพื้นที่เหมืองทองพิจิตร ที่กินพื้นที่หลายจังหวัด อาทิ พิจิตร เพรชบูรณ์ พิษณุโลก และสร้างผลกระทบให้เกิดขึ้นในพื้นที่บริเวณรอบๆเหมืองที่มีการแพร่กระจายของสารโลหะหนักซึ่งเป็นสารพิษที่เกิดจากการกระบวนการทำเหมืองแร่และแต่งแร่ เช่น สารหนู แมงกานีส เหล็ก ตะกั่ว ปรอท เป็นต้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงฤดูฝนยังเกิดการชะล้างสารโลหะหนักที่ปนเปื้อนอยู่ในกองดินและหินทิ้งไหลลงสู่พื้นที่ราบไปทั่ว ซึ่งสารพิษดังกล่าวได้แพร่กระจายเข้าสู่พื้นที่เกษตรกรรม ปนเปื้อนไปบนพื้นดินและไหลลงสู่แหล่งน้ำสาธารณะที่ผู้ฟ้องคดีและชาวบ้านใช้อาศัยอยู่และใช้ประโยชน์ทางการเกษตร นอกจากนี้ชาวบ้านยังได้รับผลกระทบในการดำรงชีวิต เกิดเหตุความเดือดร้อนรำคาญเกินสมควรและได้รับอันตรายต่อชีวิต ร่างกาย

ตุลาการผู้แถลงคดี มีความเห็นโดยสรุปว่าการกระทำของผู้ที่ถูกฟ้องเป็นการกระทำตามขั้นตอนการขอออกประทานบัตรแล้ว และบริษัทที่พิพาทได้จัดทำรายงานการประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมและสุขภาพแล้ว จึงมีความเห็นว่า พิพากษายกฟ้อง ซึ่งเป็นการเห็นต่างจากคำพิพากษาของศาลปกครองชั้นต้นที่ระบุว่าให้บริษัทต้องดำเนินการจัดทำรายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ( EHIA ) ภายใน 1 ปี ให้เรียบร้อยก่อน เพราะถือว่าเหมืองแร่ทองคำเป็นโครงการที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบรุนแรงตามมาตรา 67 กฎหมายรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 ถ้าภายใน 1 ปี หากบริษัทไม่สามารถดำเนินการให้แล้วเสร็จก็ให้เพิกถอนประทานบัตรทั้ง 5 แปลง

ขณะที่พริมสินี สินทรธรรมธัช ผู้หญิงนักปกป้องสิทธิมนุษยชน ซึ่งเป็นผู้ฟ้องคดีในครั้งนี้กล่าวภายหลังจากศาลพิจารณาคดีเสร็จสิ้นแล้วว่า วันนี้ทางเครือข่ายคาดหวังว่าตุลาการผู้แถลงคดีจะมีความเห็นที่ยืนตามศาลปกครองชั้นต้น เพราะแนวทางในการต่อสู้คดีได้ชี้แจงต่อศาลว่าบริษัทเอกชนที่เป็นคู่พิพาทไม่ได้จัดทำรายงานวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ( EHIA) ตามที่กฎหมายกำหนด จนส่งผลกระทบให้การประกอบกิจการเหมืองแร่ทองคำไม่มีมาตรการป้องกันทางด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ จนสร้างความเสียหายให้แก่พวกเรา แม้ว่าบริษัทพิพาทจะอ้างว่าได้จัดทำรายงาน EHIA แล้ว แต่เราได้มีข้อโต้แย้งซึ่งเป็นคำแถลงที่ยื่นต่อศาลว่า รายงานฉบับดังกล่าวไม่ใช่รายงาน EHIA แต่เป็นรายงานที่ตั้งชื่อให้คล้ายคลึงเท่านั้น ซึ่งในรายงานที่บริษัทกล่าวอ้างว่าเป็นรายงาน EHIA ยังมีเนื้อหาที่ไม่ครบถ้วนตามกระบวนการรายงานของ EHIA

“เมื่อเรามาดูกันแล้วมันเหมือนไม่ใช่รายงาน EHIA ที่ต้องทำตามขั้นตอน เราก็มีความหวังว่าศาลจะมีคำพิพากษาให้เพิกถอนประทานบัตรตามศาลปกครองชั้นต้น แต่พอตุลาการผู้แถลงคดีของศาลปกครองสูงสุดมีความเห็นว่าการออกประทานบัตรเป็นการกระทำโดยชอบและยกฟ้องผู้ที่ถูกฟ้องทั้งหมด ซึ่งเป็นการกลับคำพิพากษาของศาลปกครองชั้นต้นพวกเราก็เลยคาใจ และแม้ว่าผลของคำพิพากษาจะออกมาเช่นไร เราและพี่น้องเครือข่ายฯ ก็ยืดหยัดที่จะสู้ต่อไปและก็ยังมีความหวังที่จะต่อสู้ในคดีอื่นๆ อีก” เธอกล่าว

ด้านเฉลิมศรี ประเสริฐศรี ทนายความสิทธิมนุษยชนจากมูลนิธิศูนย์ข้อมูลชุมชน กล่าวว่า วันนี้ถือเป็นโอกาสเดียวในขั้นตอนการพิจารณาคดีในศาลปกครองสูงสุด ที่ตัวแทนเครือข่ายฯที่ได้รับผลกระทบจากเหมืองทองพิจิตรจะได้มาชี้แจงต่อศาลและบอกเล่าถึงผลกระทบ ความทุกข์ระทมที่ได้เขารับจากการทำเหมือง เพราะหากมีการนัดฟังคำพิพากษาแล้วคดีก็จะเป็นที่สิ้นสุด และในคดีนี้บริษัทพิพาทฯ แม้ว่าจดทะเบียนในไทยมีกรรมการเป็นคนไทยแต่ก็รู้กันดีว่า บริษัทนี้เป็นตัวตายตัวแทนของบริษัทต่างชาติที่เข้ามาดำเนินการเหมืองทองคำในไทย เท่ากับว่าต่างชาติเข้ามาเอาทองของไทย โดยที่คนไทยไม่ได้ซื้อทองได้ในราคาถูกลงเลย ราคาทองคำขึ้นอยู่กับราคาตลาดทองคำโลกนั้นเท่ากับว่า สังคมไทยได้รับผลกระทบทั้งเรื่องสิ่งแวดล้อมและยังต้องสูญเสียทองคำซึ่งเป็นทรัพย์สินของคนทั้งประเทศ จึงอยากให้การพิจารณาคดีในครั้งนี้มีคำพิพากษาเพิกถอนประทานบัตรและคุ้มครองชุมชนรวมถึงนักปกป้องสิทธิที่เขาได้รับผลกระทบ

“กรณีนี้ก็เป็นเรื่องธุรกิจเกี่ยวเนื่องกับสิทธิมนุษยชน ซึ่งตามแนวทางหลักการชี้แนะว่าด้วยธุรกิจและสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ และแผนปฏิบัติการชาติว่าด้วยธุรกิจและสิทธิมนุษยชนที่รัฐบาลไทยได้ประกาศใช้เมื่อปี 2559 ที่กำหนดเสาที่หนึ่ง การคุ้มครอง เสาที่สอง การเคารพ ที่รัฐจะต้องทำให้ภาคเอกชนต้องประกอบธุรกิจด้วยการเคารพต่อหลักการสิทธิมนุษยชน และศาลเป็นเสาหลักส่วนที่ 3 คือ การเยียวยา ที่เป็นองค์กรประกอบสำคัญในการก่อให้เกิดการคุ้มครอง เคารพ และเยียวยาอย่างแท้จริง เพื่อเป็นการปกป้องคุ้มครองสิทธิมนุษยชน ทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อม และคำนึงถึงเจตนารมณ์ของประชาชน” ทนายกล่าว

ศาลปกครองสูงสุดจะนัดฟังคำพิพากษาต่อไปที่ศาลปกครองจังหวัดพิษณุโลก